به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا، دکتر علیرضا ربیعی‌راد، کارشناس و از چهره‌های شناخته شده تبلیغات محیطی در ایران است. او در این گفت‌وگو به ابعاد خسارت کرونا به جنبه‌های مختلف درآمدی شرکت‌های تبلیغاتی پرداخته معتقد است که در کنار آسیب‌های مالی، کرونا، زمان ورود به دوره توسعه تبلیغات دیجیتالی در ایران را ۳ تا ۴ سال تسریع کرده است.
آقای دکتر شیوع کرونا در بازار تبلیغات محیطی چه آثاری به دنبال داشت؟ چه مقدار آسیب به این حوزه رسید؟
تبلیغات محیطی، همانطور که از اسمش هم برمی‌آید متکی به محیط‌های عمومی شهری است. اصولا تبلیغات برای دیده شدن است که انجام می‌شود بنابراین تراکم جمعیت در هر نقطه شهری، ارزش آن فضا را به لحاظ تبلیغاتی بالا می‌برد. بدیهی است که کارآیی تبلیغات محیطی متکی بر حضور شهروندان در محیط‌های عمومی شهری است. با این مقدمه باید بگویم که تبلیغات محیطی همچون بسیاری از اصناف، در روزهای ابتدایی شیوع کرونا با شوک ناشی از تعطیلی‌ها و محدودیت‌ها مواجه شد. کاهش تردد در فضاهای شهری به ویژه در بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل عمومی و به ویژه خطوط مترو شهری، کاربری فضاهای تبلیغاتی را بلااثر کرد و به یکباره قریب به اتفاق قردادهای تبلیغاتی میان صاحبان برندها و شرکت‌های تبلیغاتی لغو شد. این اتفاق باعث شد تا همه شرکت‌های تبلیغاتی در مهم‌ترین بازه زمانی فروش، یعنی در پیک عید سال نو به یکباره با بحرانی بسیار شدید روبرو شوند. بسیاری از تعهدات مالی شرکت‌ها محقق نشد. اما این شروع کار بود. به اصطلاح سالی که نکوست از بهارش پیداست. معلوم بود که سال ۹۹ چگونه پیش خواهد رفت.
چگونه پیش رفت؟
چند ماه اول این سال احتمالا بدترین دوره در حوزه تبلیغات محیطی بود. تبلیغات در مترو به کلی با افت بیش از ۸۰ درصدی درآمد روبرو شد. ارزش تبلیغات محیطی به طور میانگین از ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد و کمتر کسی رغبت می‌کرد در فضاهای شهری که با توجه به محدودیت‌های کرونایی، خلوت شده بود، تبلیغات انجام دهد. به طور کلی اگرچه برخی از شرکت‌ها توانستند بخشی از زیان‌های کرونایی را جبران کنند اما بسیاری از همکاران ما همچنان درگیر زیان‌های اول سال و انتهای سال قبل هستند.
به طور میانگین می‌توان گفت که تبلیغات محیطی در دوره شیوع کرونا باعث کاهث کاهش نزدیک به ۵۰ درصدی در درآمد شرکت‌های تبلیغاتی شده است. البته این شاخص در مقایسه با درآمدهای سال گذشته است و باید توجه داشته باشید که با توجه به افزایش بسیاری از هزینه‌ها در سال ۹۹ از جمله افزایش ۳۰ درصدی هزینه‌های عمومی شرکت‌ها، نسبت کاهش درآمدی امسال رقمی متفاوت خواهد بود.
شما در بخشی از صحبت‌تان گفتید که بعضی شرکت‌ها خسارات مالی کرونا را جبران کردند، این اتفاق چگونه رخ داد؟
خب البته شیوه‌های متعددی در این باره مورد توجه بود. اما در کنار برخی از شیوه‌ها و رویکردهای نه چندان حرفه‌ای که بخش کوچکی از همکاران ما در پی گرفتند، راه‌های نو و گرایش‌های تازه‌ای در تبلیغات توسعه پیدا کرد. بسیاری از شرکت‌ها تلاش کردند تا وارد فضای مجازی شوند. البته بسیاری از شرکت‌ها هم در این حوزه فعالیت داشتند.
بنابراین دامنه رقابت ها گسترش پیدا کرد. این اتفاق همزمان با توجه بیشتر برندها به تبلیغات در فضای مجازی باعث شد تا گردش مالی تبلیغات در فضای مجازی در مقایسه با سال ۹۸ چیزی در حدود ۴۵ درصد افزایش پیدا کند.
در واقع یعنی ۴۵ درصد از خسارات جبران شد؟
نه! باید دقت کنید که گردش مالی تبلیغات در فضای مجازی، کمتر از گردش مالی در فضای محیطی است. افزایش ۴۵ دصدی درآمدهای این حوزه، الزاما به معنی جبران ۴۵ درصدی درآمد شرکت‌ها نیست. البته فراموش هم نکنیم که جبران خسارات کرونایی با توجه به ابعاد فعالیت شرکت‌ها، متفاوت بود. برخی از همکاران ما در این عرصه با شکست مواجه شدند و برخی هم توانستند کانال درآمدی تازه‌ای ایجاد کنند. اما افزون بر این از خرداد ماه امسال بازار تبلیغات محیطی آرام آرام بحران را تا حدودی تعدیل کرد و فعالیت‌های شرکت‌های محیطی هم تا حدودی به روال قبل بازگشت.
نکته مهم این است که بدانیم به رغم توجه بسیاری از شرکت‌ها تبلیغاتی به تبلیغات در فضای مجازی، الگوهای تبلیغات دیجیتالی در ابعاد و استانداردهای کیفی، رشدی نکرد.
در این باره ممکن است که بیشتر توضیح بدهید؟
بله حتما، ببینید با توجه به کاهش درآمد شرکت‌ها از تبلیغات محیطی و رونق روز افزون شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از شرکت‌ها تصمیم گرفتند، در فضای مجازی فعال‌تر باشند. به هر حال توجه بیشتر به دیجیتالیزه شدن تبلیغات، بسترهای رونق این فضای جدید را گسترش داد.
بر اساس مطالعاتی که ما از سال ۹۵ تا کنون در حوزه تبلیغات محیطی در ایران انجام داده‌ایم، پیشبینی می‌کردیم که توسعه همه جانبه تبلیغات مجازی در ایران از سال ۱۴۰۵ آرام آرام شکل بگیرد و در سال ۱۴۱۰ به بلوغ برسد. اما با اتفاق‌هایی که در یک سال گذشته رخ داد، به نظر می‌رسد این بازه زمانی دست‌کم سه تا چهار سال تسریع شده باشد. به این معنی که ما از سال ۱۴۰۱ با آغاز فرایند توسعه در تبلیغات فضای مجازی، آرام آرام وارد عصر تبلیغات دیجیتالی به معنای استاندارد کلمه شویم.
